لاستیک طبیعی

درحالیکه ما لاستیک مصنوعی از مواد نفتی تولید می کنیم، حدود یک چهارم لاستیک جهان از منابع طبیعی تهیه می شود. لاستیک طبیعی یک محصول یا کالای کشاورزی حیاتی است که در تولیدات گسترده ای محصولات استفاده می شود. لاستیک نقش مهمی را در اقتصاد اجتماعی یک کشور توسعه یافته بازی می کند. معیشت بیشتر از 20 میلیون خانوار به کشت لاستیک بستگی دارد.

لاستیک طبیعی چیست؟

لاستیک طبیعی از جنس الاستیک از شیرابه ی درختان بدست آمده است مخصوصا آنهایی که متعلق به نوع Hevea و Ficus هستند. از نظر فنی، لاستیک طبیعی یک الاستومر یا پلیمر الاستیک هیدروکربنی است. لاستیک طبیعی یکی از انواع لاستیک هاست که شامل لاستیک ولکانیزه شده است که انواع مختلف محصولات تولید می شود. لاستیک طبیعی همچنین با نام های لاستیک هندی، صمغ الاستیک و کائوچو شناخته می شود.

لاستیک طبیعی چگونه ساخته می شود؟

ماده ی خامی که لاستیک طبیعی از آن ساخته می شود از شیره ی درختان لاستیک است. لاتکس لاستیکی از ضربه زدن به درخت جمع آوری می شود. برای این کار، شکافی بر روی درخت لاستیک ایجاد می کنند و شیره ی آن در ظروف جمع آوری می شود. پس از جمع آوری شیره درخت، مواد خام لاستیک طبیعی برای تبدیل شدن به لاستیک قابل استفاده تصفیه می شوند. ابتدا اسید به لاتکس اضافه می شود تا به شکل ژله درآید. بدین ترتیب لاستیک ژله ای بدست آمده مسطح شده و به شکل ورقه های رول لاستیکی پهن می شود تا خشک شود.  در سال 1839، چارلز گودیر یک راه پیچیده تر برای ساخت لاستیک های مقاوم و کسشان تر اختراع کرد. این فرآیند ولکانیزه کردن بود. لاستیک فرآوری نشده چسبناک است، در دمای بالا (وقتی گرم شود) به راحتی تغییر شکل می دهد، و در دمای پایین (وقتی سرد شود) شکننده و سخت است. در چنین شرایطی، نمی توان از آن برای ساخت محصولاتی با درجه کشسانی خوب استفاده کرد. فرآیند ولکانش از حرکت آزادانه زنجیرهای پلیمری جلوگیری می کند. در نتیجه وقتی تنش بر لاستیک ولکانیزه شده اعمال شود لاستیک تغییر شکل می دهد اما وقتی تنش برداشته شود، محصول به شکل اصلیش باز می گردد.

منابع لاستیک طبیعی

 لاستیک طبیعی از 100 گونه ی متنوع گیاه تولید می شود. اگرچه مهم ترین منبع تولید آن درختان گرمسیری معروف Hevea brasiliensis است که بومی مناطق گرم آمریکاست. بهترین رشد این درخت در این مناطق با بارندگی سالیانه تنها mm2000 و در دمای بین 21-28 درجه است. با توجه به این ویژگی ها و ارتفاع مناسب درخت در حدود 600 متر، منطقه ی اصلی رشد حدود 10 درجه در هر دو سمت خط استواست. اگرچه در مناطق دیگری مانند شمال چین، مکزیک و گاتامالا کشت می شود.

در سال 1876، آقای هنری ویکام حدود 70000 بذر از برزیل جمع آوری کرد. این بذرها رشد کردند و به شرق هند منتق شدند، جایی که امروزه محل کاشت لاستیک است. امروزه مالزی، اندونزی و تایلند حدود 90% لاستیک طبیعی جهان را تولید می کنند. کشتزارهای جدیدی در آفریقا، فیلیپین و اروپا برای رفع کمبود لاستیک تولیدی در اندونزی شروع به کار کرده اند.

صنعت لاستیک طبیعی

  صنعت لاستیک طبیعی در 100 سال گذشته، به رغم ظهور لاستیک های مصنوعی، توسعه پیدا کرده است. توسعه ی صنعت به هدف تحقیقات و توسعه در زمینه های مختلف مانند علوم زراعی، تولید برای افزایش بهره وری و فیزیک و شیمی و فناوری برای حمایت و گسترش تعداد زیادی از کاربردها نقش برجسته ای دارد. شما می توانید برای کسب اطلاعات دقیق از صنعت لاستیک همچنین مرور کلی صنعت لاستیک را بررسی کنید.

محصولات لاستیک طبیعی

محصولات ساخته شده از لاستیک طبیعی، مثل تایرها، قطعات مهندسی و محصولات لاتکسی که برای مبارزه با ایدز و دیگر بیماری ها مورد استفاده قرار می گیرند، در زندگی مدرن بسیار حیاتی است. لاستیک طبیعی در گریدهای زیادی در دسترس است. به هرحال، مهم ترین تفاوت آن بین لاتکس و گریدهای جامد است. لاتکس مایعی است که از درخت گرفته می شود. گریدهای جامد از لاتکس خشک شده در مزارع یا کارخانه تولید می شود. محصولات تهیه شده از لاستیک طبیعی نامحدود و متنوع است مثل دستکش ها، بادکنک ها، لوله ها، کاندوم و …

خواص لاستیک طبیعی

لاستیک طبیعی دارای خواص منحصر به فردی از قبیل:

• لاستیک طبیعی ترکیبی از استحکام بالا (کشش و پارگی) با مقاومت به خستگی برجسته می باشد.
• استحکام سبز و چسبندگی عالی به این معنی که توانایی چسبیدن به خود و دیگر مواد را دارد که ساخت را آسان تر می کند.
• مقاومت متوسطی به خسارت های محیطی توسط گرما، نور و ازون دارد که این یکی از معایب آن است.
• لاستیک طبیعی چسبندگی عالی به هسته فولادی دارد، که در تایرهای لاستیکی ایده آل است.
• دارای هیستریس کم است که منجر به تولید کم حرارت می شود، و این به نوبه ی خود باعث حفظ یکپارچگی سرویس تایر و گسترش توانایی باسازی می شود.
• لاستیک طبیعی دارای مقاومت کم غلت زدن با بهبود صرفه سوخت است.
• مقاومت بالا به برش، تراشیدن و پارگی دارد.

موارد استفاده ی لاستیک طبیعی

• لاستیک طبیعی بهترین مانع برای نفوذ آب است.
• توانایی مقابله با ویروس بیماری ها مانند ویروس ایدز (HIV) را دارد. این دلیلی است که از لاتکس آن در کاندوم ها و لوازم مورد نیاز جراحی و دستکش های آزمایشگاهی استفاده می شود.
• لاستیک طبیعی عالی برای خاصیت فنری است.
• لاستیک طبیعی در کاتترها، بالن ها ، لوله های پزشکی، رزوه های الاستیک و همچنین در برخی چسب ها استفاده می شود.
• به غیر از ریون، لاستیک طبیعی مواد خام منحصر به فردی است که در صنعت اتومبیل استفاده می شود.
• چوب لاستیک یکی دیگر از فرآورده هایی است که دارای اهمیت رو به رشد است. یکی از منابع زغال چوب برای پخت و پزهای داخلی به شمار می رود.

مصرف لاستیک طبیعی

مدر سال های اخیر تغییری در الگوی مصرف لاستیک از شمال آمریکا و غرب اروپا به جنوب و شرق آسیا مشاهده شده است. بیشتر تولید کننده های الاستومر طبیعی (مالزی، تایلند و اندولزی) همچنین به مصرف کننده های اصلی تبدیل شده اند. کشورهای واقع در اروپای شرقی نیز توانایی تولید لاستیک طبیعی را دارا می باشند. هند، چین و برزیل مصرف کننده ی تمام لاستیک تولیدی در کشور خود می باشند. کشور تایلند، بزرگترین تولید کننده لاستیک طبیعی در جهان مطرح شده است. در تبعیت از هند، مالزی، اندونزی، چین، ویتنام، سریلانکاو دیگر کشورها. این کشورها در مدار 5 تا 15 درجه شمالی و جنوبی خط استوا واقع شده اند بنابراین مناسب برای تولید لاستیک طبیعی هستند. طبق گزارشات منتشر شده در سال 2001، هر ساله حدود 5/6 میلیون تن لاستیک طبیعی در جهان تولید می شود.